Свята цёплага Аляксея. Прыкметы на свята цёплага Аляксея

Як шмат розных святаў палягчаюць нашы будні! Сярод іх ёсць праваслаўныя - падараваныя нам святой царквой, ёсць палітычныя - пасланы нам з кабінетаў дзяржаўнай улады, а ёсць, што ўжо граху таіць, паганскія, дакладней, іх сучасная інтэрпрэтацыя. Але бывае, што ў якім-небудзь свяце раптам выяўляюцца рысы сучаснасці і архаізмы, хрысціянства і ідалапаклонства. Звычайна такія святы называюць народнымі. Пра адзін такі свяце і раскажа гэты артыкул. Гэта свята цёплага Аляксея. Святкуецца ён 30 сакавіка.

Чыё імя носіць гэта свята

На мяжы IV і V стагоддзяў, у Рыме, у набожнай, але бяздзетнай сям'і пасля доўгіх малітваў нарадзіўся сын. Бацькі назвалі яго Алексіем. З шасці гадоў дзіця рупліва вучыцца і спасцігае не толькі грамату, але і царкоўнае будова. Яно запаўняе ўсе яго намеры. Калі ў адпаведным узросце бацькі спрабуюць ажаніць Алексія, то ён, абвянчацца з нявестай, адразу ж пакідае яе і, захапіўшы сваю маёмасць, адпраўляецца ў Сірыю.

Жыццё ў Эдэсу і вяртанне на радзіму

У горадзе Эдэсу вялебны ўзносіць малітвы перад знакамітым Нерукатворны чынам Ісуса Хрыста, які Збаўца паслаў захварэламу Аўгарам. З гэтага дня ён пачынае жыццё юродзівага. Прадаўшы ўсё, што было пры ім, ён раздае грошы жабракам, сам жыве жабраваць, атрыманых на дзядзінцы храма Багародзіцы. Так праводзіць Аляксій семнаццаць гадоў, мацуючыся у пакоры. Усё яго час запоўнена малітвамі і дагаджаць Богу. Слава яго сьвятым жыцьці становіцца здабыткам навакольных.

Відэа: Царкоўны Свята 30 Сакавіка

Не жадаючы быць у цэнтры ўсеагульнай увагі, Аляксій пакідае Эдессу і, нікім не пазнаць, вяртаецца ў Рым, у дом свайго бацькі. Гады, праведзеныя ў добраахвотнай галечы, так змянілі яго аблічча, што ні бацька, ні дамачадцы не здагадваюцца пра тое, хто перад імі. Тут, жывучы на ​​становішчы простага приживальщика, ён падвяргаецца усялякім зневажэнням і абразам, але прымае іх, як паслалі Госпадам для ўмацавання яго пакоры і лагоднасцю.

Пражыўшы так яшчэ сямнаццаць гадоў, вялебны завяршае свой зямны шлях. Перад смерцю ён на паперы выкладае гісторыю свайго жыцця. У гэты дзень падчас літургіі ў храме Гасподзь адкрывае ўсім прысутным, уключаючы біскупа і імператара, усю святасць жыцця Алексія. Нябожчыку ушаноўваюць, і для яго мошчаў рыхтуюць каштоўны каўчэг. Так хрысціянская царква здабывае новага святога - Алексія, чалавека Божага.

Што азначае свята Тёплый Аляксей

У народнай свядомасці гэты святы стаў увасабленнем Божай ўзнагароды за пакора, за пакорліва перанясенне нягод і нягод. Вянком пакут стане будучыню асалода - вось праўда, якую нясе ў сабе яго вобраз. Таму-то свята цёплага Аляксея і любім у народзе, што вясна, калі ён прыходзіць, гэта ж таксама свайго роду ўзнагарода за перанесенага зімовыя нягоды.

Сучасным людзям, асабліва гарадскім жыхарам, акружаным дасягненнямі цывілізацыі, цяжка ўявіць усё, што несла з сабой зіма нашым продкам на бязмежных прасторах Расіі. Часта зімой даводзілася літаральна выжываць у занесенай па самы дах снегам избёнке, пад выццё ваўкоў і рыканьне галоднай скаціны - сена то не заўсёды хапала да першай травы. Вось і радаваліся канца пакут.

У календары не абазначаны праваслаўнае свята - Тёплый Аляксей. Сярод царкоўных святаў яго няма. У гэтым няцяжка пераканацца. Дарэчы, за мяжой ні ў каталікоў, ні ў пратэстантаў царкоўнае свята Цёплы Аляксей таксама не значыцца. У нас у гэты дзень памінаюць на літургіі чалавека Божага Алексія. Заўважце, нават імя вымаўляецца некалькі інакш, аднак у народзе ніколі не забывалі пра яго.

Звычаі ў гэты святочны дзень

Працаваць у гэты дзень не належыла - можна было пакрыўдзіць вясну. У Расіі, асабліва ў паўночнай часткі, вясна заўсёды была вельмі ганарлівыя дамай. Ледзь што не так, і залье дажджавымі слязамі на цэлыя тыдні, а бо мужычкоў трэба і з плугам выходзіць у поле, і скацінку выганяць на першую траву - так што лепш не злаваць. Сяляне імкнуліся апрануцца па-святочнаму, і ўсюды былi чуваць на гэты дзень іх віншаванні са святам цёплага Аляксея.

Відэа: Дзень Ведаў у САШ №3 г.Котельниково

Выключэнне рабілася толькі для тых, хто трымаў пчол. У гэты дзень было прынята пасля доўгай зімы выносіць на пчальнік вуллі. Суправаджалася гэта пэўным магічным рытуалам. Каб улетку пчаліны рой не пакінуў свой вулей і ня паляцеў, існавала дакладны сродак. Трэба было выкапаць невялікі кавалак дзірвана, тры разы абнесці яго вакол пчальніка і сказаць: «Як гэты дёрн (па народнаму - дзёран) застанецца на гэтым месцы, так і пчолы мае застануцца ў вуллі». Кажуць, што дапамагала.

Відэа: відэа віншаванне, З наваселлем

Гусіныя балі на свята

Яшчэ ў свята цёплага Аляксея не належыла ездзіць на санях. Прымета была верная: пракаце - і не будзе хуткага раставання снегу. Так, уласна, і ехаць-то было ўжо не з рукі - зімовы шлях пад прамянямі сонца ператвараўся ў суцэльныя ракі. Сядзелі дома, святкавалі. Ладзілі гусіныя піры. Віншаванні са святам цёплага Аляксея прымалі і гаспадары, і гусі. Апошнім, праўда, адводзілася роля смажаніны.

Відэа: 2013/03/30 Цёплы Алешка

Тыя ж, каму не сядзелася дома ў гэты вясновы дзень, ішлі збіраць першы бярозавы сок. Яго можна было піць і ў чыстым выглядзе, і рыхтаваць мядова-бярозавы адвар. Гэта было нешта падобнае сбитню. Сучасныя гаспадыні могуць яго без працы прыгатаваць. Для гэтага трэба ўзяць 150 грам мёду і такое ж колькасць цукру. Замяшаць іх у літры бярозавага соку і варыць 20 хвілін. Пасля гэтага дадаць лаўровы ліст, карыцу, кардамон, цвічку і імбір. Пракіпяціце пяць хвілін, зняць з агню і працадзіць. Атрыманы напой не толькі смачны, але і надае сілы. Вось толькі спецыі часта дадавалі толькі тыя, што маглі знайсці ў сваіх вясковых крамах. Без такога пачастунку не абыходзіўся ні адно свята цёплага Аляксея.

Прымаўкі і прыкметы, звязаныя са святам

Зразумела, народнае свята не мог не адбіцца і ў народным фальклоры. Існуе мноства розных прымавак, звязаных з ім. Успомнім хоць бы: «Аляксей - з кожнага гурбы збан пралі», «На Аляксея з гор вада, а рыба са буду», - і гэтак далей. Акрамя таго, жыццёвы вопыт дапамагаў у з'явах прыроды адгадваць прагнозы на будучыню. Адсюль нарадзіліся народныя прыкметы на свята Тёплый Аляксей. Напрыклад, казалі, што калі ў гэты дзень цёпла, то і вясна будзе ранняя і цёплая, па багата раўчукоў вызначалі, наколькі шырока разольются неўзабаве ракі, і многае іншае.

Шлюбныя прыкметы і звычаі ў гэты дзень

І яшчэ цікавы факт. Цёплы Аляксей - свята, прыкметы якога прадказвалі не толькі надвор'е, але і перамены ў асабістым жыцці. Напрыклад, лічылася, што калі дзяўчына на свята падорыць жабраку кашулю, то гэта дакладная прымета хуткага замужжа.

Так што да запаветнага дню многія дзяўчаты ўпотай рыхтавалі падарункі для бедных. Можна было па святочных прыкметах вызначыць нават знешнасць свайго наканаванага. Для гэтага дастаткова было напярэдадні свята прыйсці ў гарод і, зачыніўшы вочы, выламаць вярбовыя галінкі. Калі яна апынецца доўгай і роўнай - будучы муж будзе проста на любата, высокім і стройным. Ну а ўжо калі галінка апынецца кароткая і крывая - сама вінаватая, няма на каго наракаць.

Ўдала зламаную галіну было выкідалі, а неслі сьвяткаваць у царкву. Пасля гэтага ёй можна было прычараваць жаданага жаніха. Трэба было альбо закрануць яго галінкай прама ў царкве, альбо, што яшчэ надёжней, кавалачкі галінкі кінуць яму ў ваду ці сунуць пад падушку.

Дахрысьціянская культура і праваслаўе

Зразумела, ва ўсім гэтым відавочная сумесь паганства і хрысціянства, але ў цэлым - кранальна і паэтычна. Гэты вясновы дзень нёс людзям радасць, і менавіта таму мы кажам, што Тёплый Аляксей - свята. Прыкметы, звычаі і павер'і - гэта яго арганічная частка, і без іх ён бы страціў сваю хараство.

Відэа: Ігар Круты 'МАЛІТВА' Вадохрышча

Калі мы гаворым пра вяртанне да нашых духоўным асновах, то, безумоўна, у першую чаргу маем на ўвазе праваслаўную культуру, тысячагадовы багаж якой мы за апошнія дзесяцігоддзі ў значнай ступені страцілі. Праваслаўе - гэта аснова нашай маральнасці і маральнай чысціні. Але было б сур'ёзнай памылкай перакрэсліць і забыцца тыя глыбінныя пласты культуры, якія ствараліся нашымі даўнімі продкамі. Яны таксама з'яўляюцца нашымі каранямі.