Крытыкі пра раман "бацькі і дзеці". Раман і. С. Тургенева "бацькі і дзеці" ў водгуках крытыкаў

"Бацькі і дзеці", Гісторыя стварэння

Як і ў ім, у "Бацьках і дзецях" усе сюжэтныя ніткі сышліся да аднаго цэнтру, які ўтварыла фігура Базарава - разначынцы-дэмакрата. Яна растрывожыла ўсіх крытыкаў і чытачоў. Шмат напісалі розныя крытыкі пра раман "Бацькі і дзеці", Паколькі твор выклікала непадробную цікавасць і спрэчкі. Асноўныя пазіцыі ў дачыненні да гэтага рамана мы прадставім вам у дадзеным артыкуле.

Значнасць ладу Базарава ў разуменні творы

Кірмашоў стаў не толькі сюжэтным цэнтрам творы, але і праблемным. Ад разумення яго лёсу і асобы залежала шмат у чым ацэнка ўсіх астатніх бакоў рамана Тургенева: аўтарскай пазіцыі, сістэмы персанажаў, розных мастацкіх прыёмаў, выкарыстаных у творы "Бацькі і дзеці". Па кіраўнікам разгледзелі крытыкі гэты раман і ўбачылі ў ім новы паварот у творчасці Івана Сяргеевіча, хоць цалкам розным было разуменне імі этапнага сэнсу дадзенага творы.

За што лаялі Тургенева?

Дваістае стаўленне самога аўтара да свайго героя пацягнула за сабой вымовы і папрокі сучаснікаў. Тургенева жорстка лаялі з усіх бакоў. Крытыкі пра раман "Бацькі і дзеці" адгукаліся ў асноўным негатыўна. Многія чытачы не маглі зразумець думка аўтара. З успамінаў Анненкова, а таксама самога Івана Сяргеевіча мы даведаемся пра тое, што М.Н. Каткоў прыйшоў у абурэньне, азнаёміўшыся з рукапісам "Бацькі і дзеці" па разьдзелах. Яго абурала тое, што галоўны герой твора непадзельна пануе і не сустракае нідзе дельного адпору. Чытачы і крытыкі процілеглага лагера таксама жорстка ганіць Івана Сяргеевіча за ўнутраны спрэчка, які ён вёў з Базарава ў сваім рамане "Бацькі і дзеці". Змест яго здалося ім не цалкам дэмакратычным.

Відэа: спрэчка пакаленняў у рамане І.С. Тургенева "Бацькі і дзеці"

Найбольш прыкметнымі сярод многіх іншых інтэрпрэтацый з'яўляюцца артыкул М.А. Антонавіча, апублікаваная ў "Сучасніку" ("Асмодей нашага часу"), А таксама шэраг артыкулаў, якія з'явіліся ў часопісе "рускае слова" (Дэмакратычным), якія належаць пяру Д.І. Пісарава: "думаючы пралетарыят", "рэалісты", "кірмашоў". Гэтыя крытыкі пра раман "Бацькі і дзеці" прадставілі два супрацьлеглыя думкі.

Меркаванне Пісарава пра галоўнага героя

У адрозненне ад Антонавіча, які ацэньваў Базарава рэзка адмоўна, Пісараў ў ім ўбачыў сапраўднага "героя часу". Гэты крытык супаставіў дадзены вобраз з "новымі людзьмі", Намаляванымі ў рамане "Што рабіць?" Н.Г. Чарнышэўскім.

Відэа: Гульня ў бісер. Васіль Гросман. Жыццё і лёс

тэма "бацькі і дзеці" (Узаемаадносіны пакаленняў) у яго артыкулах выйшла на першы план. Выказаныя прадстаўнікамі дэмакратычнага кірунку супярэчлівыя меркаванні аб творы Тургенева ўспрынятыя былі як "раскол у нігіліст" - факт ўнутранай палемікі, якая існавала ў дэмакратычным руху.

Антонавіч аб Базарава

І чытачоў, і крытыкаў "Бацькоў і дзяцей" хвалявалі не выпадкова два пытанні: аб аўтарскай пазіцыі і аб прататыпах вобразаў дадзенага рамана. Менавіта яны складаюць два полюса, па якіх тлумачыцца і ўспрымаецца любы твор. Па перакананні Антонавіча, Тургенеў быў злонамерен. У тлумачэнні Базарава, прадстаўленым гэтым крытыкам, гэты вобраз з'яўляецца зусім не спісаным "з натуры" тварам, а "злым духам", "Асмодея", Які выпушчаны ўзлаваным на новае пакаленне пісьменнікам.

У фельетоны манеры вытрыманая артыкул Антонавіча. Крытык гэты замест таго, каб прадставіць аб'ектыўны разбор творы, стварыў на галоўнага героя шарж, падставіўшы Сітнікава, "вучня" Базарава, на месца свайго настаўніка. Кірмашоў, на думку Антонавіча, з'яўляецца зусім не мастацкім абагульненнем, ня люстэркам, у якім адлюстроўваецца маладое пакаленне. Крытык лічыў, што аўтар рамана стварыў хвосткім фельетон, пярэчыць якому варта ў такой жа манеры. Мэта Антонавіча - "пасварыць" з маладым пакаленнем Тургенева - была дасягнутая.

Відэа: Гульня ў бісер. Міхаіл Булгакаў. Майстар ды Маргарыта

Чаго не маглі дараваць Тургенева дэмакраты?

Антонавіч у падтэксце сваёй несправядлівай і грубай артыкула папракаў аўтара ў тым, што ў яго атрымалася фігура, якая з'яўляецца занадта "вядомай", Бо адным з прататыпаў яе лічыцца Дабралюбаў. журналісты "сучасніка", Акрамя таго, не маглі аўтару дараваць разрыву з гэтым часопісам. раман "Бацькі і дзеці" быў апублікаваны ў "рускай весніку", Кансерватыўнай выданні, што было для іх прыкметай канчатковага разрыву Івана Сяргеевіча з дэмакратыяй.

кірмашоў у "рэальнай крытыцы"

Пісарава была выказана іншы пункт гледжання з нагоды галоўнага героя твора. Ён разгледзеў яго ня як карыкатуру на некаторых асоб, а як прадстаўніка які складваўся ў той час новага грамадска-ідэалагічнага тыпу. Гэтага крытыка менш за ўсё цікавіла стаўленне самога аўтара да свайго героя, а таксама розныя асаблівасці мастацкага ўвасаблення дадзенага вобраза. Пісараў вытлумачыў Базарава ў духу так званай рэальнай крытыкі. Ён звярнуў увагу на тое, што аўтар у яго малюнку быў прадузятым, аднак сам тып быў ацэнены Пісарава высока - як "герой часу". У артыкуле пад назвай "кірмашоў" гаварылася пра тое, што намаляваны ў рамане галоўны герой, прадстаўлены як "твар трагічнае", - гэта новы тып, якога не хапала літаратуры. У далейшых інтэрпрэтацыях дадзенага крытыка Базараў адрываўся усё больш ад самага рамана. Напрыклад, у артыкулах "думаючы пралетарыят" і "рэалісты" імем "кірмашоў" быў названы тып эпохі, разночинец-культуртрегер, па светапоглядзе які з'яўляўся блізкім самому Пісарава.

Абвінавачванні ў тэндэнцыйнасці

Аб'ектыўнаму, спакойнага тону Тургенева ў малюнку галоўнага героя супярэчылі абвінавачванні ў тэндэнцыйнасці. "Бацькі і дзеці" - гэта своеасаблівая Тургенеўскай "дуэль" з нігіліст і нігілізмам, аднак аўтарам былі выкананы ўсе патрабаванні "кодэкса гонару": Ён з павагай паставіўся да суперніка, у сумленным баі "забіўшы" яго. Кірмашоў як сімвал небяспечных памылак, на думку Івана Сяргеевіча, з'яўляецца годным супернікам. Здзек і карыкатурныя малюнкі, у якіх абвінавачвалі аўтара некаторыя крытыкі, ім не выкарыстоўваліся, паколькі маглі даць зусім процілеглы вынік, а менавіта недаацэнку сілы нігілізму, якая з'яўляецца разбуральнай. Нігілісты імкнуліся паставіць сваіх лжекумиров на месца "вечных". Тургенеў, успамінаючы пра сваю працу над чынам Яўгена Базарава, пісаў М.Е. Салтыкова-Шчадрына ў 1876 годзе пра рамане "Бацькі і дзеці", Гісторыя стварэння якога цікавіла многіх, што яго не здзіўляе тое, чаму для асноўнай часткі чытачоў гэты герой застаўся загадкай, бо сам аўтар не можа цалкам ўявіць сабе, як напісаў яго. Тургенеў казаў, што ведае толькі адно: не было ў ім тады ніякай тэндэнцыі, ніякай прадузятасці думкі.

Відэа: Леў Талстой. Ганна Карэніна

Пазіцыя самога Тургенева

Крытыкі пра раман "Бацькі і дзеці" адгукаліся ў асноўным аднабакова, давалі рэзкія ацэнкі. Між тым Тургенеў, як і ў папярэдніх сваіх раманах, пазбягае каментароў, не робіць высноў, хавае наўмысна унутраны свет свайго героя для таго, каб не ціснуць на чытачоў. канфлікт рамана "Бацькі і дзеці" зусім не знаходзіцца на паверхні. Гэтак прамалінейна вытлумачыць крытыкам Антонавічам і цалкам праігнаравалі Пісарава аўтарская пазіцыя праяўляецца ў кампазіцыі сюжэту, у характары канфліктаў. Менавіта ў іх рэалізавана канцэпцыя лёсу Базарава, прадстаўленая аўтарам творы "Бацькі і дзеці", Вобразы якога да гэтага часу выклікаюць спрэчкі розных даследчыкаў.

Яўген ў спрэчках з Паўлам Пятровічам непахісны, аднак пасля няпростага "выпрабаванні любоўю" ўнутрана зламаны. Аўтар падкрэслівае "жорсткасць", Прадуманасць перакананняў гэтага героя, а таксама ўзаемасувязь паміж сабой усіх кампанентаў, якія складаюць яго светапогляд. Кірмашоў - гэта максімаліст, на думку якога мае кошт любое перакананне, калі яно не знаходзіцца ў супярэчнасці з іншымі. Варта было гэтаму персанажу страціць адно "звяно" у "ланцужку" светапогляду - падвергліся пераацэнцы і сумневу ўсе іншыя. У фінале гэта ўжо "новы" Кірмашоў, які з'яўляецца "Гамлетам" сярод нігілістаў.